“Dan heeft het zo moeten zijn”, zegt iedereen als ik vertel over ons huis dat ein-de-lijk verkocht is of over het nieuwe huis dat we vonden of over dat grote project dat niet doorging of over die leuke klus die op mijn pad kwam: “het heeft zo moeten zijn.”
Toeval of lot? Beide begrippen trekken aan mij en er zijn fases in mijn leven geweest dat ik luid en hardop voor het ene was en later weer voor het andere. Over toeval en lot gaat ook "De ondraaglijke lichtheid van het bestaan" van Milan Kundera. Hij speelt daarmee, maar eerst moet ik iets over vroeger vertellen.
Toen ik klein was ging mijn vader op zondag altijd een stukje rijden met ons in 'De Natuur'. Vaak via natuurgebied de Kuilen over landgoed Tongelaar in Mill, met zijn mooie velden en oude kasteel. We reden dan in zijn fancy BMW; wij kinderen met zijn drietjes op de achterbank, pa en ma voorin (handen in elkaar verstrengeld over de versnellingspook) sigaretje erbij, raampjes naar beneden, en dan zei mijn vader steevast; 'mooi hè, die natuur. Moet je toch eens kijken!'
En daar had ie gelijk in; Tongelaar is een magische plek, zelfs vanuit de auto.
Jaren later, in een periode dat het niet zo goed ging met mij, wandelde ik heel veel via Tongelaar, naar de boerderij van vrienden, en weer terug. (Wandelen werkt echt helend als het niet goed met je gaat). Op één van die wandelingen vond ik vlak bij het kasteel een steen die "blijmoedig" fluisterde in mijn oor. "Blij-Moedig", of "wees moedig en blij", dat bleef in het midden, maar het leek me hoe dan ook een goede tip die ik zeker opgevolgd heb.
Nu, 10 jaar later, wandel ik sporadisch nog eens over Tongelaar. De laatste twee keren dat ik daar was, werd ik overvallen door hetzelfde liedje in mijn hoofd; "Somewhere only we know" van Keane. Geen nummer dat ik normaal thuis graag draai. Sommigen denken dat het liedje over twee geliefden gaat die uit elkaar zijn gegroeid en de één vraagt de ander terug te gaan naar het moment waarop ze elkaar weer kunnen vinden. Wat ik prachtig vind, maar een andere verklaring voor de tekst zou 'heimwee' of "nostalgie" zijn.
Er is een plek en plaats in je leven waar alles nog goed was. En daar naar terug gaan geeft troost.
Ik kan in mijn hoofd altijd terug naar die plek, naar dat moment. Met zijn vijven in de auto, raampjes open, handen over de versnellingspook. En dan ben ik heel dicht bij mijn ouders, die er al lang niet meer zijn. Als ik heimwee heb naar "thuis", dan vind ik mijn "blij en moedig" bij die oude boom uit het liedje. Precies op die bijzondere plek in mijn herinnering. Dus dat is Tongelaar voor mij: "Somewehere only we know". Over enkele maanden gaan mijn jongere broer en ik Landgoed Tongelaar nieuw leven inblazen. Hij vanuit zijn cateringbedrijf. Ik als organisator van alle culturele en educatieve evenementen op het kasteel.
Toeval of lot? De circel is wat mij betreft dan rond.
In "De ondraaglijke lichtheid van het bestaan" van Milan Kundera word Beethovens opus 135 gebruikt als metafoor voor 'het lot'. (Maar dat is nou nooit zo'n liedje wat de hele dag door je hoofd wil blijven zingen :). Thomas, de hoofdpersoon, twijfelt tussen "es musst sein" bij de vraag of hij terug moet keren naar zijn lief Tereza. En tussen "toeval". Kundera komt tot de conclusie dat lot zeer zeker bestaat, maar niet in zaken als 'is dit de ware' en dat soort trivialiteiten. Lot heeft alles te maken met je levensbestemming; wij allen zijn geboren om dat ene ding te doen/ te zijn in ons leven. Voor Thomas is dat de geneeskunde. Voor mij is dat de kunst.
"Es musst sein" is een wederkerende regel uit opus135 van Beethoven. Ongeveer het laatste wat Beethoven geschreven heeft.
Voor wie geen tijd heeft; hier is opus 135 in 1 minuut 20 door een quartet dat helemaal los gaat.
Wie wel tijd heeft heeft: kijk Mr. Nobody (2,5 uur:)